Ήτανε 18 Ιανουαρίου 1943, του Αγίου Αθανασίου, ημέρα Δευτέρα και όπως το συνηθίζαμε ξεκινήσαμε από το χωριό με τα άλογά μας φορτωμένα με καυσόξυλα για την πόλη της Καστοριάς γιατί τότε η λαϊκή αγορά γίνονταν τη Δευτέρα. Διαβολεμένος χειμώνας με μόνιμη θερμοκρασία για αρκετές ημέρες κάτω από το μηδέν. Κάτω από βάρος των υπερφορτωμένων υποζυγίων άκουγες ένα κρακ από το σπάσιμο των πάγων και νόμιζες ότι σπάγανε τα οστά των ποδιών σου που κάθε λίγο και λιγάκι άθελά μας τα ελέγχαμε. Δεν είχαμε απομακρυνθεί ούτε πεντακόσια περίπου μέτρα, αφηγείται ο πατέρας μου το 2001,όταν ακούσαμε ένα Αλτ! μέσα από ένα χέρσο χωράφι που το κάλυπταν βατσινιές, εξάλλου ήτανε τρεις η ώρα μετά τα μεσάνυχτα γιατί η πορεία μας μέχρι την Καστοριά θα διαρκούσε τέσσερις ώρες. 'Ολα τάχαμε αυτό μας έλειπε. Μεταξύ των πολλών συγχωριανών μου ο επικεφαλής της ομάδας του ΕΛΑΣ κάλεσε εμένα και ένα συνομήλικό μου που διανύαμε τότε το 22ο έτος της ηλικίας μας. Χωρίς περιστροφές μας ρώτησε πόσα όπλα έχει το χωριό εννοώντας πόσα όπλα σας έδωσε η βουλγαρική Οχράνα επικεφαλής της οποίας ήταν ο (Άντον Κάλτσεφ).
Είκοσι ένα απήντησα. Και τώρα τι κάνεις αναρωτήθηκα.. Σε λίγες μέρες θα έρθουν στο χωριό οι Οχρανίτες με τους Ιταλούς και θα με ξαπαστρέψουν. Για περισσότερο από ένα μήνα κοιμόμουνα έξω από το χωριό τυλιγμένος σε μια κάπα μέσα στο δάσος. Θα μας οδηγήσετε από σπίτι σε σπίτι για τον αφοπλισμό. Γυρίσαμε πίσω αλλά μέσα στο σκοτάδι ο συνομήλικός μου χώθηκε σε κάποιους βάτους και εγώ συνέχισα με τη σκέψη να κάνω το ίδιο διακόπτοντας την ο έφιππος ομαδάρχης: μην διανοηθείς να κάνεις και εσύ το ίδιο νεαρέ. Με αυτόν θα λογαριαστούμε αύριο.Μετά τον αφοπλισμό ξημερώνοντας Δευτέρα με ομάδες οπλοπολυβόλων ολόγυρα από το χωριό που είχαν στηθεί πριν τον εγχείρημα μας μίλησε ο επικεφαλής της ομάδας στην πλατεία του χωριού και απευθύνθηκε με ιδιαίτερη αυστηρότητα στον Παπαβασίλη που συνέδραμε τους Ιταλούς λέγοντάς τον ότι είναι τυχερός γιατί σέβεται τα ράσα που φορεί. Ο Παπαβασίλης δικαιολογήθηκε ότι ήξερε λίγα ιταλικά γιατί πριν γίνει παππάς ήταν μετανάστης στην Αργεντινή, τίποτε δεν έκανε παραπάνω. Μετά όμως από ένα μήνα απεβίωσε, δεν άντεξε τη ντροπή. Περιδιαβαίνοντας το χωριό είδε να λειτουργεί το σχολείο και άκουσε από το δάσκαλο κάποιες περίεργες λέξεις που δεν καταλάβαινε και τον ρώτησε ποιος είναι για να πάρει την απάντηση ότι τον έστειλε η οργάνωση για να διδάξει βουλγαρικά. Την επομένη ημέρα ο δάσκαλος είχε εξαφανισθεί. Υπήρχαν στο ξεκίνημα του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ όχι μόνο έφεδροι αξιωματικοί του αλβανικού έπους αλλά ακόμα και της σχολής Ευελπίδων, όπως ο προαναφρεθείς με το ψευδώνυμο κεραυνός. (sic).
Μετά από λίγες ημέρες ο Εφεδρικός ΕΛΑΣ ανηφόρισε για την Πολυκέρασο όπου η Οχράνα είχε δώσει εβδομήντα τρία όπλα. Μιλιούνια ένοπλοι, η κεφαλή της ανθρώπινης γραμμής στο ελικοειδή χωματόδρομο από τον αυχένα για την Πολυκέρασο δεν είχε τελειωμό. Έγινε μία από τις 86 μάχες που είχε δώσει ο ΕΛΑΣ εναντίον του κομιτάτου [βουλγαριζόντων της στιγμής] και είχε 93 νεκρούς.[1]
Αργότερα, μετά τρία χρόνια, ο ΔΣΕ, για να πυκνώσει τις τάξεις του, έδωσε στους βουλγαρίζοντες άφεση αμαρτιών κι τους αναβάπτισε στη κολυμβήθρα του Σιλωάμ ως σλαβομακεδόνες στα πλαίσια εξισορρόπησης των βουλγαρογιουγκοσλαβικών συμφερόντων.
* Τον Νοέμβριο του 1943 συστήθηκε η ΣΝΟΦ* και το 1945 η ΝΟΦ.
[1] Υπόμνημα του ΔΣΕ στον ΟΗΕ τον Μάρτιο του 1947, επιμ. Π. Ροδάκη και Μ. Γραμμένου, Αθήνα 1987 σ. 64
Είκοσι ένα απήντησα. Και τώρα τι κάνεις αναρωτήθηκα.. Σε λίγες μέρες θα έρθουν στο χωριό οι Οχρανίτες με τους Ιταλούς και θα με ξαπαστρέψουν. Για περισσότερο από ένα μήνα κοιμόμουνα έξω από το χωριό τυλιγμένος σε μια κάπα μέσα στο δάσος. Θα μας οδηγήσετε από σπίτι σε σπίτι για τον αφοπλισμό. Γυρίσαμε πίσω αλλά μέσα στο σκοτάδι ο συνομήλικός μου χώθηκε σε κάποιους βάτους και εγώ συνέχισα με τη σκέψη να κάνω το ίδιο διακόπτοντας την ο έφιππος ομαδάρχης: μην διανοηθείς να κάνεις και εσύ το ίδιο νεαρέ. Με αυτόν θα λογαριαστούμε αύριο.Μετά τον αφοπλισμό ξημερώνοντας Δευτέρα με ομάδες οπλοπολυβόλων ολόγυρα από το χωριό που είχαν στηθεί πριν τον εγχείρημα μας μίλησε ο επικεφαλής της ομάδας στην πλατεία του χωριού και απευθύνθηκε με ιδιαίτερη αυστηρότητα στον Παπαβασίλη που συνέδραμε τους Ιταλούς λέγοντάς τον ότι είναι τυχερός γιατί σέβεται τα ράσα που φορεί. Ο Παπαβασίλης δικαιολογήθηκε ότι ήξερε λίγα ιταλικά γιατί πριν γίνει παππάς ήταν μετανάστης στην Αργεντινή, τίποτε δεν έκανε παραπάνω. Μετά όμως από ένα μήνα απεβίωσε, δεν άντεξε τη ντροπή. Περιδιαβαίνοντας το χωριό είδε να λειτουργεί το σχολείο και άκουσε από το δάσκαλο κάποιες περίεργες λέξεις που δεν καταλάβαινε και τον ρώτησε ποιος είναι για να πάρει την απάντηση ότι τον έστειλε η οργάνωση για να διδάξει βουλγαρικά. Την επομένη ημέρα ο δάσκαλος είχε εξαφανισθεί. Υπήρχαν στο ξεκίνημα του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ όχι μόνο έφεδροι αξιωματικοί του αλβανικού έπους αλλά ακόμα και της σχολής Ευελπίδων, όπως ο προαναφρεθείς με το ψευδώνυμο κεραυνός. (sic).
Μετά από λίγες ημέρες ο Εφεδρικός ΕΛΑΣ ανηφόρισε για την Πολυκέρασο όπου η Οχράνα είχε δώσει εβδομήντα τρία όπλα. Μιλιούνια ένοπλοι, η κεφαλή της ανθρώπινης γραμμής στο ελικοειδή χωματόδρομο από τον αυχένα για την Πολυκέρασο δεν είχε τελειωμό. Έγινε μία από τις 86 μάχες που είχε δώσει ο ΕΛΑΣ εναντίον του κομιτάτου [βουλγαριζόντων της στιγμής] και είχε 93 νεκρούς.[1]
Αργότερα, μετά τρία χρόνια, ο ΔΣΕ, για να πυκνώσει τις τάξεις του, έδωσε στους βουλγαρίζοντες άφεση αμαρτιών κι τους αναβάπτισε στη κολυμβήθρα του Σιλωάμ ως σλαβομακεδόνες στα πλαίσια εξισορρόπησης των βουλγαρογιουγκοσλαβικών συμφερόντων.
* Τον Νοέμβριο του 1943 συστήθηκε η ΣΝΟΦ* και το 1945 η ΝΟΦ.
[1] Υπόμνημα του ΔΣΕ στον ΟΗΕ τον Μάρτιο του 1947, επιμ. Π. Ροδάκη και Μ. Γραμμένου, Αθήνα 1987 σ. 64
Από την αφήγηση ενός κατοίκου της Οξυάς Καστοριάς (1921-2001)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου